Şehirler… Yok aslında birbirlerinden farkları, isimleri farklı olsa da hepsi aynı: beton şehirler, beton ormanları. Karaktersiz, çirkin, kirli, iç kapayıcı… İlk fotoğraftaki memleketin turizm başkenti olan Antalya. Onun altındaki Erenköy, İstanbul ve sonraki ise ‘Yeşil Bursa’. Bir Bursa’lı olarak utanıyorum ‘yeşil Bursa’ demeye. Bir zamanlar memleketin en bereketli ovalarından biriydi, yeşildi, şimdi bir beton ormanına dönüştü. Şehir Uludağ hem yamaçlarına tırmanmakta hem de her yönden tüm ovaya yayılmakta… Memleketin hemen tüm şehirleri bu halde değil mi?
Yapabileceğimizin en iyisi bu muydu? Modern bilgi, teknoloji, imkanlar, para ve şu yapılanlara bakın. İşlevlikten, tasarruftan, estetikten uzak kutu kutu binalar, odalar çoğumuzun yaşam alanları haline gelmiş. Oysa kısa süre öncesine kadar atalarımız, ninelerimiz, dedelerimiz çok daha işlevsel, doğal, tasarruflu yapılarda yaşamaktaydı.
Bunca bilgi, teknoloji, birikimle daha iyisi yapılamaz mı?
Belentepe çifliğini kurarken ata bilgileri, yerel ve doğal kaynaklar, modern bilgi, teknoloji ve araçları bir arada kullanarak daha iyisini elde etmeye çalıştık.
Çiftlikte Yeni Yapıları İnşa Ederken Şu Prensiplere Dikkat Ediyoruz:
- Permakültür prensiplerine göre arazi üzerinde bina yerleşimlerini planlamak.
- Arazinin sunduğu doğal kaynaklardan yararlanmak,
- Toprak, taş, saman/kuru ot, ahşap…
- Mümkün olabildiğince çevreye zarar vermeyen malzemeler kullanmak
- Mümkün olabildiğince kendi doğal malzemelerimizi üretmek:
- Doğal sıvalar,
- Doğal boyalar,
- Doğal yer kaplamaları (su sızdırmaz, izolatör…)
- Yapıların atıklarının geri dönüşümünü sağlamak,
- gri su geri dönüşümü…
- Yapı çatılarından yağmur, kar sularını toplamak üzere altyapıyı kurmak
- Güneş Enerjisini en iyi şekilde değerlendirebilmek:
- Pasif Solar tasarımla binaları planlamak,
- Bina çatılarına güneş panelleri yerleştirip sıcak su ve elektrik üretmek…
Temel İnşaat Malzemelerimiz:
- Toprak + Saman + Az kireç + Su = Kerpiç
- Toprak + Kiremit Tozu + Kum + Kireç + Su = Horasan Harcı
- Taş + Beton = Temeller
- Ahşap Kalaslar: Bina taşıyıcı elemanları
- Çelik profiller: Kubbe yapıların omurgası için
- Thermocoat: Bina iç veya dış cephelerinde su, ses, ısı izolasyonu için
- Kireç + Mermer Tozu + Bezir Yağı + Su = Tadelakt sıva: sert, su geçirmez zemin, duvarlar
- Kireç + Un bulamacı + Bezir Yağı + Renk Pigmentleri + Su = Doğal Boyalar
İş yapılara gelince bir bilen/uzmana danışmakta fayda vardır. Bizim avantajımız Taner Aksel’in inşaat mühendisi olması ve yapı tasarımı ile yapıların deprem davranışı konularında uzmanlaşmış olması idi. Yerel ve doğal malzeme kullanmak tabi önemlidir ama daha önemlisi yapının deprem dahil birçok koşula karşı dayanıklılığıdır. Dayanım için çeşitli yapısal analizler yapılır, en uygun ve en az malzeme ile yapının sağlam tasarlanması amaçlanır.
Belentepe çiftliğinin tasarımı sırasında ilk defa doğal yapılar inşa etme imkanımız doğmuştu ve her yapımızda farkı özellikleri, şekilleri denemek istedik. Bu sayfalarda işte bu doğal yapı deneyimlerimizi paylaşıyoruz.
Jeodezik Kubbeler:
Belentepe’de ‘kubbe’ yapıları çok seviyoruz. Şimdiye kadar 3 farklı metodla 3 farklı kubbe inşa ettik. En sağlam yapı sistemlerinden biri ‘Jeodezik Kubbe’lerdir. Ayrıca en az malzeme ile en geniş alanlar, en sağlam şekilde geçilebilir. Ayrıca jeodezik kubbeler çalışma şekilleri ile permakültürün ‘çok işlevlik ve direnç’ prensiplerine de çok güzel uyar. Permakültür tasarımında bir eleman başka elemanlarla ne kadar çok bağlantı kurabilirse o kadar çok direnç sağlanır.
Yapılarda taşıyıcı elemanlar (kolonlar) ne kadar çok sayıda zemine basarsa o yapı o kadar depreme karşı dirençli olur. Aşağıdaki jeodezik kubbede yükler tam 12 kolonla zemine aktarılıyor. Her ne kadar kubbe yapı şekli tamamlandığında oldukça karmaşık görünse de, temelde oldukça basittir. Kubbenin taşıyıcı sistemini oluşturan 3 farklı boyda eleman vardır ve bu elemanlar 3 farklı göbekte birleşirler. Her göbekte 5 veya 6 eleman birleşir. Öncelikle kubbeyi zemine bağlayan kolonlar monte edilir. Bu kolonlar üzerine alt göbekler bağlanır ve bu göbeklere bağlanan elemanlarla öncelikle üçgenler meydana gelir.
Kubbeyi kaplamak için kerpiç ve horasan harcı kullandık. Ardından su sızdırmaz geotekstil ve sok kat olarak ta ısı ve su yalıtımı için ‘termokot’ ekolojik sıvası kullandık.
